Moʻynoq — kema qabristoni
Ko’pgina zamonaviy shaharlar savdo yo’llarida, daryolar yoki sanoat korxonalari yaqinida o’rnatilgan shaharlar tufayli tug’ilgan. Ammo savdo yo’llari o’zgarganda, zavodlar yopilganda va daryolar quriganda nima bo’ladi? Bu savolga qisman bo’lsada javob olish uchun Mo’ynoq shahriga tashrif buyurish kerak, chunki bu Orol fojiasining jonli namunasidir. Bir paytlar Mo‘ynoq Orol dengizi bo‘yida joylashgan bo‘lsa, bugun ularni 100 km cho‘l ajratib turadi. Ajoyib plyajlari, baliqlarining ko’pligi va kattaligi bilan dengiz deb atalgan ko’l endi cho’lga aylandi. Mahalliy aholi Orolqum cho’lini (Qizilqum cho’liga o’xshash) deb ataydi.
Qadimda dengiz sahrosida dengiz kemalari suzib yurgan bo‘lsa, bugun ular Mo‘ynoq portida – mashhur “kema qabristoni”da. Ular bir kun kelib Orol dengizini kechib o‘tishlari mumkin emas. Ular o’sha erda tashlab ketilgan, zanglagan va yo’qlik tubiga cho’kib qolishadi.
Rasmiy ma’lumotlarga ko’ra, Orol dengizida navigatsiya 1970 yilda to’xtatilgan. Qadimgi baliqchilarning aytishicha, 50-yillarning oxiri — 60-yillarning boshlarida dengiz toʻlqinlari Moʻynoq ustidan agʻdarilib, qirgʻoqni suv bosgan. Bugungi kunda qumli plyajlar izsiz g’oyib bo’ldi. Baliqchilar endi o’zlarining katta ovlari bilan maqtanmaydilar, odamlar uylarini tark etishadi.
Odamlar dengizning qaytishini ko’rishdan umidlarini yo’qotdilar, mintaqa iqtisodiyoti yangi sharoitlarga moslashishga harakat qilmoqda va fojia-shahar uyqusiragan. Shahar 40 yil avvalgidek gullab-yashnaydimi yoki yo’qmi, hech kim bilmaydi.
Voyage Wonder 